* به عنوان اولین سؤال آقای دکتر سالمند به چه کسی گفته می شود؟ و چرا این سنین را سن سالمندی می گویند؟
** در دوران معاصر سالمند به فردی گفته می شود که در سنین 50 تا 75 سالگی قرار گرفته باشد. در افراد سالمند فعالیت دستگاههای سازنده جسم انسان دچار کاهش و نقصان تدریجی می گردد و به طور کلی با ازدیاد سن اعمال حیاتی دستگاههای بدن کاهش می یابد. از سن 50 سالگی به بعد به تدریج ازدیاد فشار خون ظاهر می گردد و رفته رفته با سخت شدن جدار سرخرگها فشار خون بالا می رود و در اکثر اوقات به علت تغییرات بافت کلیه ها فشار خون همیشه در فرد بالا می ماند. دستگاه تنفسی، به علت کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماریها و به خاطر ناهنجاری در دستگاه ایمنی بدن فعالیت عادی خود را از دست داده و کمبود عملکرد درست حبابهای هوای ریه را به دنبال خواهد داشت که باعث ایجاد عفونت های ریوی و تنفسی در فرد شده و ذات الریه عارض می گردد.در مرحله بعد دستگاه بینایی و شنوایی فرد درگیر می شود با ازدیاد سن عدسی چشم بزرگتر و ضخیم تر می شود و خاصیت ارتجاعی آن کم می شود و به علت رسوب پروتئین در بافت عدسی قدرت تطابق آن کم شده و پیرچشمی عارض می شود. دستگاه شنوایی نیز در فرد سالمند کاهش چشمگیری پیدا می کند و فرکانس شنیدن صدا بسیار کم و در مقایسه با یک فرد جوان که به طور معمول تا 20 هزار در ثانیه فرکانس شناخته شده برای شنیدن صدا می باشد به 8 هزار در ثانیه و یا کمتر می رسد.
از دیگر تغییرات بسیار مهم در این دوره می توان به کمبود فعالیت غده تیروئید که باعث گواتر می شود، ابتلا به دیابت نوع دوم و کم شدن فعالیت غدد تناسلی جنسی اشاره کرد.
* با توجه به تخصص شما در رشته مغز و اعصاب، علاوه بر تغییرات گفته شده در فرد سالمند، مهمترین نشانه های افزایش سن در دستگاه مغز و اعصاب کدامند؟
** متأسفانه با افزایش سن در پی از بین رفتن سلولهای مغزی و کمبود آنها، لاغری مغز (آتروفی مغز) مشاهده می شود و بیماریهای مختلف زوال مغزی « پارکینسون و آلزایمر» ایجاد می شود.
* از بیماریهای پارکینسون و آلزایمر به عنوان بیماریهای ناشی از زوال مغز نام بردید. آیا این بیماریها خاص افراد سالمند است یا احتمال ابتلا به این بیماریها در سنین پایین تر نیز وجود دارد؟
** خوشبختانه اکثر این بیماریها با افزایش سن خود را نشان می دهد، لاغری مغز یکی از پیامدهای عضوی مغز می باشد که با ازدیاد سن به تدریج پدیدار می گردد و در سنین پایین تر به علت سرعت بیشتر تقسیم سلول ها و به خصوص سلولهای عصبی این عوارض مشاهده نمی شود.
* بیماری پارکینسون و آلزایمر هر دو در اثر لاغری مغز به وجود می آیند آیا نشانه های ابتلا به این بیماریها نیز شبیه هم هستند یا خیر؟
** بیماری آلزایمر بیشترین تعداد افراد دچار اختلال فکر و شعور را نزد سالمندان تشکیل می دهد (40 تا 90 درصد) که تقریباً دو برابر افراد مبتلا به اختلال فکری در اثر ضایعات عروقی می باشد که میزان بروز این بیماری در مردان شایع تر از زنان می باشد. در بیماری آلزایمر اختلال در حافظه اجرایی فرد به شدت افزایش می یابد و فرد قادر به گرفتن و جذب اطلاعات جدید و تجزیه و تحلیل آنها نمی باشد برای مثال فرد مبتلا به آلزایمر، حوادث و اتفاقات کودکی خود را به یاد می آورد ولی اتفاقات روز گذشته را به خاطر ندارد، روانی صحبت از بین می رود و اختلال خواب، افسردگی، زوال عقل، اختلال حواس، از بین رفتن تمایلات جنسی، کم شدن وزن و تشنجات علائم فزاینده این بیماری می باشد.
- در بیماری پارکینسون نیز که در اثر مرگ سلولهای عصبی رخ می دهد از مهمترین مشخصه ها می توان به اختلال حرکتی که با لرزش دستها و صورت و زبان همراه است و شیوع افسردگی و شیدایی که اکثراً با حالات تهاجمی و دلواپس و اختلال حواس و ناپیوستگی افکار دیده می شود نام ببریم که این حمله و هجوم و پرخاشگری در اثر خرابی پیش رونده بافتهای مغزی می باشد.
* آقای دکتر آیا هر فردی که به سن میانسالی می رسد احتمال اینکه به زوال عقل مبتلا شود وجود دارد یا خیر؟ و آیا می توان با انجام راهکارهایی تا حد زیادی از ابتلا به این بیماری کم کنیم؟
** در سالمند طبیعی با بالا رفتن سن افت و نقصان در اعمال شناختی ظاهر می گردد آهسته شدن واکنشهای روانی، کم شدن دقت و توجه، کم شدن تمرکز، عدم توجه و جلب شدن دقت به چند جهت، کم شدن فراگیری و کم شدن حافظه برای به یاد آوردن حوادث دور و نزدیک تمام مسایل گفته شده در فوق کم کم و به تدریج ظاهر می شود و تا حدی انعطاف پذیر هستند در حقیقت سالمندی پاسخ سیستم بدن انسان نسبت به شرایطی است که به بدن انسان تحمیل می گردد چه از لحاظ بدنی و چه از لحاظ روحی اما در سالمندی «خوش خیم» رعایت بهداشت روزمره و نحوه زندگی باعث افزایش طول عمر و کاهش ابتلا به بیماریهای مغز و اعصاب می شود.
* منظور شما از سالمندی خوش خیم یعنی چه؟ می خواهیم بیشتر توضیح دهید؟
** بله سالمندی خوش خیم یعنی اینکه عوامل منفی که باعث تسریع در روند سالمندی می شود را شناخته و درصد حذف و یا حداقل کاهش این عوامل باشیم که شامل افسردگی، تنهایی، نداشتن زندگی اجتماعی، وضع اقتصادی نامناسب، نداشتن عادات منظم روزانه برای تغذیه و بهداشت، خلق و خوی متغیر و ناراحت بودن از حرفه و شغل باعث افزایش روند سالمندی مؤثرند.
* و به عنوان آخرین پرسش چه توصیه یا توصیه هایی دارید تا هر فردی یک دوره سالمندی، سالم و شاد را با حداقل ابتلا به بیماریها داشته باشد؟
** به طور کلی اشخاصی که عمر طولانی طبیعی و سالم دارند آنهایی هستند که به این نکات از همان دوران بزرگسالی توجه داشته اند:
1- عدم مصرف دخانیات قبل از 50 سالگی در نزد آنانی که بیشتر از یک پاکت سیگار در روز برای مدت 30 سال مصرف نموده اند ده بار بیشتر مرگ و میر و بیماریهای مختلف دیده می شود در حالی که اگر فردی در سن 45 سالگی سیگار را ترک نماید در حالی که 20 سال مداوم سیگار مصرف می کرده در سنین 70 تا 80 سالگی با افرادی که اصلاً اعتیاد به سیگار نداشته اند یکسان است.
2- سازش پذیری، انطباق و سازگاری در زندگی یکی از عوامل مؤثر و قابل ذکر در تأمین سلامت جسمی و روانی می باشد.
3- عدم مصرف و دوری جستن از مصرف مشروبات الکلی که سبب اختلال در جسم و جان انسان می گردد و از عوامل اصلی ایجاد استرس و افسردگی، خودکشی، سرطان معده و کبد، بیماریهای قلبی و گسستگی ارتباط اجتماعی انسان است.
4- زندگی زناشویی سالم و محکم یکی از عوامل مهم و مثبت برای داشتن زندگی و عمر با آرامش است.
5- حفظ و تعادل وزن بدن و انجام حرکات بدنی و ورزش منظم روزانه مصداق واقعی عقل سالم در بدن سالم است.
6- تغذیه مناسب شامل حذف تمام مواد سرخ کردنی و کنسرو شده و جایگزینی میوه و سبزیجات سالم، نوشیدن فراوان آب مخصوصاً در این مرحله از زندگی و کم کردن مصرف گوشت قرمز «بخصوص در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون» و اضافه کردن گوشت ماهی و مرغ و پروتئینهای گیاهی در سبد غذایی خانواده.
7- سالیان تعلیم و تربیت و کسب دانش که باعث گسترش خرد و کمال انسانی می گردد یکی از عوامل مهم در محافظت وجود انسان در طول زندگی می باشد.